Bütün münaqişələrə eyni mövqedən yanaşmaq hər bir dövrün mühüm çağırışıdır.  30 illik işğal dövrünün
reallıqlarından bəhs edərkən dövlət başçısı İlham Əliyev  bildirir ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının
qətnamələrinin bəzi hallarda  bir neçə gün ərzində icra olunduğunu, amma bizə gəldikdə isə  otuz il ərzində kağız
üzərində qaldığının şahidi olduq. Qətnamələrin icrası üçün vahid mexanizmin olmamasının yaratdığı problemlər
göz önündədir. İkili standartlar yolverilməzdir. Ədalətsizlikdən və işğaldan əziyyət çəkmiş bir ölkə kimi
Azərbaycan münaqişələrə dair yanaşmaların birləşdirilməsi işinə töhfə vermək üçün aktiv şəkildə fəaliyyət
göstərir. 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsində rəşadətli Azərbaycan Ordusu Müzəffər Ali Baş Komandan
İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə dünya dövlətlərinin 30 ildə edə bilmədiklərini etdi. BMT Təhlükəsizlik Şurasının
qətnamələrini təkbaşına icra edən Azərbaycan Ordusu yazdığı şanlı tarixlə Ermənistana və ona havadarlıq edən
dövlətlərə sübut etdi ki, ədalət və beynəlxalq hüquq mövcuddur, bunların tətbiqi üçün vahid mexanizm
olmalıdır.
Fevralın 1-də dövlət başçısı İlham Əliyev  Parlamentlərarası İttifaqın Baş katibi Martin Çunqonqu qəbul
edərkən 30 illik işğal, 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi və postmünaqişə dövrünün reallıqları barədə ətraflı
məlumat verərək bildirdi ki, 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsi başa çatandan sonra Azərbaycan regionda
sülh gündəliyinin təşəbbüskarı olaraq Ermənistanla sülh müqaviləsinin imzalanması təklifi ilə çıxış edib. Amma
Ermənistan tərəfindən buna adekvat reaksiya verilmədi. Ona görə də Azərbaycan sülh müqaviləsinin əsaslarını
təşkil edən beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə uyğun olaraq 5 prinsip irəli sürüb ki, bunun əsasında da
sülh müqaviləsi üzrə danışıqlar prosesinin təşəbbüskarı Azərbaycan olub.
Cənab İlham Əliyev çıxışlarında, müsahibələrində ermənilərin 30 illik işğal dövrün torpaqlarımızda
törətdikləri  vəhşilikləri, dağıntıları diqqətə çatdıraraq onlara rəğmən Azərbaycanın Ermənistana sülh
müqaviləsinin imzalanmasını təklif etməsini belə xarakterizə edir:  “Başa düşürsünüzmü, bu, həm siyasi
baxımdan, həm də insaniyyət baxımından asan deyil. Lakin bunun Azərbaycanın uzunmüddətli maraqlarına
uyğun olduğunu başa düşdüyümüz üçün biz bunu təklif edirik. Lakin bu, masa üzərində bir müddət olacaq.”
Azərbaycanın Ermənistana sülh təklifi etməsindən ötən üç ilin reallıqlarına diqqət yetirmək kifayətdir. İşğalçı
dövlət sülh müqaviləsinin imzalanması prosesinin uzanmasında maraqlı olduğunu açıq-aydın büruzə verir. Bir
günlük lokal antiterror tədbirlərinin başvermə səbəbləri aydındır. Dövlətimizin başçısı sözügedən qəbulda bir
daha diqqəti son üç ilin reallıqlarına yönəldərək 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsi başa çatandan sonra
üçtərəfli Bəyanat çərçivəsində Ermənistanın üzərinə götürdüyü bir sıra öhdəliklərini yerinə yetirmədiyini, 
Qarabağ bölgəsində separatizmi maliyyə, hərbi və digər vasitələrlə dəstəkləməkdə davam etdiyini bildirdi. Bu
hadisə də diqqətə çatdırıldı ki,  ötən il sentyabrın 2-də Ermənistan rəhbərliyinin qondarma “Dağlıq Qarabağ
respublikası”nın “müstəqilliyi” münasibətilə göndərdiyi təbrik, həmçinin sentyabrın 9-da keçirilmiş dırnaqarası
“prezident seçkiləri” sülh prosesinə ciddi zərbə vurdu.  Azərbaycan özünün ərazi bütövlüyünü və suverenliyini
təmin etmək üçün antiterror tədbirləri keçirməli oldu. Ərazi bütövlüyümüzün və suverenliyimizin tam təmin
olunmasından sonra sülh müqaviləsinin imzalanmasına heç bir maneə qalmır.  Dövlətimizin başçısı bu baxımdan
bildirdi ki, Azərbaycan ilə Ermənistan arasında artıq de-fakto sülh mövcuddur və iki ölkənin sərhədində bir neçə
aydır sülh şəraiti hökm sürür. Amma bu prosesin məntiqi sonluğa çatdırılması üçün sülh müqaviləsi imzalanmalı
və Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarına son qoyulmalıdır. Dünyanın ikili standartlar siyasəti hər bir
məsələnin həllində problemlər yaratmaqla yanaşı, Ermənistanın beynəlxalq hüquqa, ədalətə sığmayan
addımlarının davamlılğına səbəb olur. Ermənistanın müstəqillik haqqında Bəyannaməsində Azərbaycanın
Qarabağ bölgəsinin Ermənistanla birləşdirilməsinə və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulmasına birbaşa
çağırışların mövcudluğu bir çox məqamların açıqlanmasında yardımçıdır. Bu sənədə istinadlar da Ermənistanın
Konstitusiyasında öz əksini tapıb.
Dövlət başçısı Martin Çunqonqla görüşündə onu da bildirdi ki, həmçinin Ermənistanın digər normativ-
hüquqi sənədlərində Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları, Ermənistanın qoşulduğu bir çox konvensiyalarda və digər
sənədlərdə Azərbaycanın Qarabağ üzərində suverenliyini tanımayan çoxsaylı qeyd-şərtlər mövcuddur. 
Ermənistanın beynəlxalq məhkəmələrdə Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü iddiaların əsasını da Ermənistan
tərəfindən Azərbaycanın suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün tanınmaması, Qarabağın Azərbaycandan
ayrılması kimi məsələlər təşkil edir. Bu iddialara son qoyulduğu, Ermənistan Konstitusiyasında və digər
normativ-hüquqi sənədlərdə dəyişikliklər edildiyi halda sülhə nail oluna bilər. Ermənistanda bunun tez bir vaxtda
həyata keçirilməsi vacibdir. Hazırda Ermənistanda bu mövzuda ölkədaxili müzakirələrin başlanması müsbət
addım kimi qiymətləndirilir və bu, sülh prosesinin tezliklə yekunlaşdırılması üçün yaxşı imkan yarada bilər.
Azərbaycan sülh müqaviləsinin imzalanması üçün üzərinə düşən bütün öhdəlikləri yerinə yetirir və bunu qarşı
tərəfdən də tələb edir. Sülh gündəliyinin, yeni əməkdaşlıq formatlarının müəllifi olan Azərbaycanın əsas hədəfi
regionda dayanıqlı sülhün və təhlükəsizliyin təmin edilməsidir.
Yusif Sətiyev,
Sabirabad RİH başçısının Muğan Gəncəli kənd İƏD üzrə nümayəndəsi