

Ulu Öndər Heydər Əliyev Ali Sovetin Sədri kimi ilk gündən parlamentarizm ənənələrinə sadiq
qalaraq aşkarlıq prinsipinə üstünlük verdi
Azərbaycanın artıq dünyada öz çəkisi və sözü olan bir ölkədir. Bu nailiyyətlərin təməli ulu öndər
Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Xüsusilə də 90-cı illərin əvvəllərində Sovetlər Birliyinin dağılması,
müttəfiq ölkələrin öz müstəqilliyini yenidən bərpa etməsi ilə dünyanın düzəni dəyişməyə başlamışdı.
Azərbaycan da öz müstəqilliyini bərpa etdi. Lakin tez bir zamanda ölkə xaosa büründü. İqtisadi-siyasi
böhran, digər tərəfdən 80-ci illərin sonundan baçlanmış erməni təcavüzü. Bütün bunlar yenicə əldə
olunmuş müstəqillik üçün ciddi təhlükə idi.
1993-cü ilin may-iyun aylarında ölkədə vətəndaş müharibəsi və müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi
yarandığına görə, Azərbaycan xalqı təkidlə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi tələbini irəli sürmüş
və ölkənin o dövrkü rəhbərliyi Onu Bakıya dəvət etməyə məcbur olmuşdur. 1993-cü ilin 15 iyun
tarixində Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyəyyə qayıdaraq Azərbaycan Respublikası Ali
Sovetinin Sədri seçildi. Həmin gün parlamentin tarixi iclasında Heydər Əliyev çıxış
etdi: “Azərbaycan Respublikasının bugünkü ağır, mürəkkəb və gərgin vəziyyətini tam məsuliyyətlə
dərk edirəm. Bu vəzifəni üzərimə götürərək öz məsuliyyətimi anlayıram və bunların hamısını rəhbər
tutaraq əlimdən gələni edəcəyəm. Ali Sovetin sədri kimi Azərbaycan xalqının tarixi nailiyyəti olan
Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini qorumağı, möhkəmləndirməyi, inkişaf etdirməyi
özüm üçün əsas vəzifələrdən biri hesab edirəm. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi
1918-ci ildə yaranmış ilk Azərbaycan Demokratik Respublikasının ənənələri əsasında, müasir
tələblərlə, dünyada gedən proseslərlə bağlı olaraq təmin olunmalıdır. Bu sahədə mən daim
çalışacağam və heç kəsin şübhəsi olmasın ki, ömrümün bundan sonrakı hissəsini, harada olursa-olsun
yalnız və yalnız Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət kimi inkişaf etməsinə həsr edəcəyəm.
Bununla əlaqədar olaraq bildirmək istəyirəm ki, mənim fikrimcə, Azərbaycan Respublikası, bundan
sonra onun başına nə gəlirsə-gəlsin, müstəqilliyini itirməyəcək, yenidən heç bir dövlətin tərkibinə daxil
olmayacaq, heç bir başqa dövlətin əsarəti altına düşməyəcək.”
İlk gündən parlamentarizm ənənələrinə sadiq qalan Ulu Öndər aşkarlıq prinsipinə üstünlük
verdi. Belə ki, Milli Məclisin iclasları, mətbuat konfransları, respublika əhəmiyyətli müşavirələr
birbaşa yayımla televiziya ekranlarına verildi. Ölkədəki vəziyyət olduğu kimi xalqa çatdırıldı. İctimai-
siyasi həyatdakı gərginliyin aradan qaldırılması üçün lazımi tədbirlər görülməyə başlandı.
24 iyun tarixli iclasında Milli Məclis Prezident səlahiyyətlərinin Ali Sovetin sədri Heydər
Əliyevə verilməsi barədə qərar qəbul etdi. Bununla da bütün hadisələr dövlətin nəzarətinə götürüldü, bu
isə xalqın iradəsinə tabe edilməsi demək idi.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il iyunun 15-dən oktyabrın 3-dək Ali Sovetə rəhbərlik
etdiyi dövrdə parlamentarizm ənənələri yeni nəfəs, yeni qüvvə aldı. Eləcə də Ordu
quruculuğu sahəsində mühüm qərarlar qəbul edildi. “Şəhid adının əbədiləşdirilməi və şəhid ailəsinə
edilən güzəştlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul olundu. Konstitusiyada və
müxtəlif hüquqi sənədlərdə zamanın tələblərinə uyğun dəyişikliklər edildi.
Ən təhlükəli vəziyyət yaranmış separatçı cəhdlər və vətəndaş qarşıdurması idi. Avqustun 7-də
cənub bölgəsində “Talış-Muğan Respublikası” elan olunmuşdu. Bununla əlaqədar ulu öndər Heydər
Əliyev avqustun 13-də parlamentdə həmin bölgədən olan deputatlar, ziyalılar, ağsaqqallarla görüşüb
vəziyyəti müzakirə etdi. Avqustun 17-də isə Milli Məclis “Azərbaycan Respublikasının Lənkəran,
Astara, Masallı, Lerik, Yardımlı, Cəlilabad və Biləsuvar rayonlarında yaranmış vəziyyət haqqında”
Qərar (https://e-qanun.az/framework/8527) qəbul edərək “Talış-Muğan Respublikası” avantürasına
siyasi qiymət verdi. Tezliklə əhalinin istəyi ilə bu bədnam niyyətə son qoyuldu.
Ulu Öndərin yüksək peşəkarlığı və vətəninə dövlətinə və xalqına sadiqliyi sayəsində
parlamentin ruhu kökündən dəyişdi, Milli Məclisə siyasi mədəniyyət gətirildi. Onun iclası aparmaq
tərzi, fikirlərini dəqiq əsaslandırması, çıxışların məğzini tutmaq bacarığı, qiymətli fikirləri
ümumiləşdirmək qabiliyyəti özlüyündə parlamentin üzvləri üçün yeni bir örnək, əsl parlamentarizm
məktəbi idi.
Ümumxalq məhəbbətini qazanmış Ümummilli Lider Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının
yaddaşında qurucu və xilaskar dövlət xadimi kimi əbədi olaraq yaşayacaqdır. Ulu Öndər Heydər Əliyev
öz xilaskarlıq missiyasının öhdəsindən yüksək səviyyədə gəlmişdir.
Bu böyük şəxsiyyət dünyanın qabaqcıl dövlətlərinin təcrübəsində uğurla sınaqdan çıxmış müsbət inkişaf
modellərinin potensialına müraciət edərək, Ulu Öndər onların Azərbaycan reallıqlarına adaptasiyasına
müvəffəq olmuşdur. Qısa müddətdə ölkəyə investisiya axınını stimullaşdıran müasir innovativ inkişaf
modelinin gerçəkləşdirilməsinə nail olmuşdur.
“Azərbaycan dövlətinin strateji yolu yalnız demokratiya, sərbəst iqtisadiyyat prinsiplərinin
bərqərar olması, bazar iqtisadiyyatı və sahibkarlığın inkişafıdır” – sözlərini demiş Ulu Öndər 1993-cü
ildən başlayaraq bu amallar uğrunda mübariz fəaliyyətini aparmışdır. Dövlətçiliyin möhkəm əsasları
qoyuldu, müstəqil dövlətin Konstitusiyası qəbul edildi, milli ideologiyamız və onun əsasını təşkil edən
azərbaycançılıq məfkurəsi qəbul olundu. Demokratik inkişafla bağlı önəmli qərarlar, qanunlar qəbul
edildi və bazar iqtisadiyyatına keçid təmin olundu.
Çox nadir hallarda dövlət şəxsiyyətə görə tanınır. Məhz Heydər Əliyevin böyüklüyü, uğurlu
siyasəti sayəsində Azərbaycan qısa müddət ərzində dünyada tanınan nüfuzlu bir dövlətə çevrildi, xarici
siyasətdə böyük dönüş yarandı və uğurlar əldə olundu. Dünyanın aparıcı dövlətləri və beynəlxalq
təşkilatları Azərbaycana ciddi diqqət yetirməyə başladı və ölkəmiz beynəlxalq münasibətlər sisteminin
suveren faktoruna çevrildi.
Bir sözlə bu gün Heydər Əliyev ideologiyasının, Onun əsasını qoyduğu uzaqgörən siyasətin və
layiqli davamçı mnöhtərəm Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin uğurlu fəaliyyəti sayəsində
Azərbaycan regionun lider, dünyanın aparıcı dövlətinə çevrilib.
Məhərrəm Pənahov,
Sabirabad Olimpiya İdman Kompleksində məşqçi müəllim